فرناز فرزام پور وکیل پایه یک دادگستری مشاوره حقوقی با فرناز فرزام پور
توافقات ضمن عقد می توانند درباره موضوع توافق اصلی باشند. همچنین شروط ضمن عقد ممکن است، درباره موضوعاتی مستقل از موضوع توافق اصلی باشد.
انواع شروط ضمن عقد
شروط مربوط به توافق اصلی
طرف های یک معامله، معمولا خواسته ها و موارد مورد نظر خود را به صورت توافقات ضمن قرارداد می آورند. توافقات ضمن عقد می توانند درباره موضوع توافق اصلی باشند مثل شروطی که در مورد وصف مورد معامله و زمان اجرای معامله یا در مورد چگونگی اجرا قرارداد یا تحویل مورد معامله هستند.
برای مثال فرض کنید در یک قرارداد فروش آپارتمان، فروشنده ادعا می کند ساختمان مورد نظر دارای سند اداری است، ولی هنوز سند تفکیکی صادر نشده است. خریدار نیز اداری بودن واحد آپارتمان را در مبایعه نامه به عنوان شرط قرارداد ذکر می کند تا در صورتی که خلاف آن مشخص شد، بتواند از این شرط ضمن عقد برای فسخ معامله و احقاق حق خود استفاده نماید.
مثال دیگر املاکی است که به شرط داشتن وام منتقل می شوند. همچنین می توان به شروط ضمن عقد اجاره واحد مسکونی اشاره کرد که در آن شرط می شود در صورتی که مستاجر اجاره بها را در دو یا سه ماه متوالی به تاخیر بیندازد، موجر حق فسخ قرارداد اجاره را دارد.
در مبایعه نامه های املاک با توافق طرفین، می توان هر نوع خصوصیت ملک یا مطلب ویژه ای که برای طرفین دارای اهمیت است را درج نمود. توجه به این نکته ضروری است که توافق روشن و درج هر نوع خواسته در قرارداد، بهتر از مسکوت گذاردن یا بیان شفاهی آن می باشد.
شروط مستقل از توافق اصلی
علاوه بر موارد بالا، شروط ضمن عقد ممکن است، درباره موضوعاتی مستقل از موضوع توافق اصلی باشد. این شروط می توانند خود به صورت قراردادی مستقل مورد توافق قرار گیرند. ولی طرف های قرارداد به دلایلی ترجیح می دهند که آن ها را ضمن عقد دیگری بیاورند.
برای مثال می توان به شرط وکالت خریدار از فروشنده در ضمن قرارداد فروش املاک اشاره کرد. به طور عادی، عقد وکالت، عقدی مستقل و مجزا از قرارداد خرید و فروش است. اما طرفین می توانند آن را در ضمن خرید و فروش بیاورند و آن ها را به هم متصل کنند تا با امضای یک قرارداد هر دو عقد بسته شده باشد و در صورت انحلال معامله، وکالت نیز از بین برود.
چنین توافق هایی را که اغلب جنبه تعهد فرعی در قرارداد اصلی دارند، شروط ضمن عقد می نامند. معمولاً منظور از شروط ضمن عقد، همین توافق های ضمن یا همراه قرارداد است. مثل شرط انجام کاری ضمن عقد بیع یا شرط وکالت ضمن عقد بیع.
شروط ضمن عقد، دارای انواع مختلفی هستند؛ در نظر گرفتن بعضی از شرط ها در قرارداد، صحیح و بعضی باطل است. وجود برخی از شروط در قرارداد، حتی باعث باطل شدن اصل قرارداد می شود.
شروط صحیح و شروط باطل
وقتی شرطی در زمره شروط باطل قرار نداشته باشد، صحیح است. به زبان بهتر، قانون شرط های باطل را معرفی کرده است، به جز آن موارد، همه شروط، در صورتی که به شرایط اساسی صحت معامله آسیب نزنند، صحیح هستند. در مورد شرایط اساسی صحت معامله قبلا صحبت کردیم. شروط صحیح به شکل های مختلف در قرارداد می آیند. انواع این شروط را در مبحث شروط صحیح توضیح داده ایم.
شروط باطل بر دو نوع هستند؛ اول؛ شرط هایی که خود باطل هستند ولی اصل عقد و قرارداد را باطل نمی کنند در این صورت فقط شرط بی اثر خواهد بود. دوم؛ شرط هایی که علاوه بر این که خود باطل هستند، باعث باطل شدن قرارداد اصلی هم می شوند. این موضوع را نیز در مبحث شروط باطل بحث می کنیم.
